Blog: het verhaal van Sara

Als Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating houden we ons onder meer bezig met het terughalen van achtergelaten kinderen en jongeren naar Nederland. Dat is vaak een lang en ingewikkeld proces. In de meeste gevallen lukt het ons om slachtoffers te repatriëren, maar soms ook niet. Bijvoorbeeld als we het contact kwijtraken. Tak Wai, een van de medewerkers van het LKHA, schreef een blog over een casus die ze uiteindelijk los moest laten. Ze eindigt met een oproep aan hulpverleners.

Deze blog is gebaseerd op een waargebeurde casus. De namen, landen en details zijn echter aangepast.

Sara is 17 jaar. Zij woont in Rotterdam samen met haar moeder en twee jongere broertjes, Reza van 15 jaar en Imran van 12 jaar. Sara en haar moeder en broertjes zijn vanwege de oorlog in Irak naar Nederland gevlucht. De vader van Sara leeft helaas niet meer. Het gezin woont inmiddels drie jaar in Nederland. Sara heeft het hier erg naar haar zin. 

Foto
Sara heeft veel vrienden op school. Zij heeft ook veel contact met haar vrienden op social media, ook met de jongens uit haar klas. Eén van de jongens, Sam, heeft een oogje op Sara. Sam stuurt Sara een PM via Insta. Zo raken Sam en Sara aan de praat. Al snel sturen ze elkaar elke dag vele berichten. Sara begint Sam echt leuk te vinden. Sara weet echter dat op school meer meisjes achter Sam aan zitten. Ze wil dat hij alleen maar oog voor haar heeft. Om hem te verleiden, stuurt ze hem een spannende foto. Op deze foto heeft ze een hemdje aan dat laag uitgesneden is, waardoor je de bovenkant van haar borsten ziet. Deze foto heeft ze stiekem thuis in de badkamer genomen. Sara vindt het erg spannend om de foto te sturen, maar als Sam er blij op reageert, heeft ze er een goed gevoel over. Zoveel is er nou toch ook weer niet te zien op de foto. Toch twijfelt ze wel wat haar familie ervan zal vinden.

De familie van Sara is eigenlijk niet zo streng, wel zijn de regels heel duidelijk. Sara mag later zelf haar partner kiezen, als ze 21 jaar is. Ze mag dan gaan daten met mannen, om ze beter te leren kennen. Tot die tijd moet Sara zich concentreren op school. Haar familie vindt het belangrijk dat Sara slaagt en een goede opleiding kiest.

Ruzie
Ook na het versturen van de foto, blijven Sam en Sara lange gesprekken voeren op de chat. Totdat Sam na een onbenullig meningsverschil ineens heel boos wordt op Sara. Sara weet niet eens meer waar het over ging, maar ze hebben nu fikse ruzie. Uit woede stuurt Sam de foto van Sara door in een groepschat waarin ook andere klasgenoten zitten. Sara schrikt zich rot. Als haar familie hier achter komt! Op school wordt Sara uitgemaakt voor slet. Sara voelt zich heel eenzaam. Iedereen lijkt haar uit te lachen.

De laatste tijd gaat het echter niet goed op school met Sara. Zij spijbelt zo nu en dan en school weet niet waar zij dan is. Haar mentor besluit een gesprek te voeren met Sara en haar moeder. Tijdens het gesprek is Sara erg stil. Ze wil niet vertellen waar ze naar toe gaat en met wie. Sara belooft wel beterschap aan haar moeder en mentor. 

Haar jongere broers Reza en Imran zitten op dezelfde school en schamen zich tegenover hun klasgenoten. Ze zijn woest op Sara. Hoe heeft hun zus zo stom kunnen zijn? Nu kijkt iedereen hen aan op haar gedrag! Reza en Imran klagen bij hun moeder over het incident en vinden dat hun moeder direct wat moet doen. Moeder weet niet zo goed wat ze kan doen, Sara wil niet met haar praten.

Opa
Moeder neemt contact op met opa, de vader van haar overleden man, en vraagt hem om raad. Moeder is bang dat het gedrag van Sara steeds erger wordt. Moeder wil Sara een goede toekomst bieden. Ze wil dat Sara haar diploma haalt, naar de universiteit gaat en daarna een betrouwbare man trouwt. Moeder is bang dat ze geen invloed meer heeft op Sara en dat Sara op het verkeerde pad terechtkomt.

Nadat moeder met opa heeft gebeld, denkt hij een tijdje na en overlegt hij met de rest van de familie. Hij begrijpt de zorgen van moeder en vindt het erg zorgelijk dat Sara zoveel contact met jongens heeft en ongepaste foto’s rondstuurt. Hij stelt aan moeder voor dat Sara een tijdje bij hem en de rest van de familie in Irak komt wonen. Sara kan dan leren wat er van haar verwacht wordt en hoe zij zich moet gedragen volgens hun cultuur.
Moeder vindt het een goed idee. Ze is blij dat de familie haar kan helpen, want ze is bang dat het haar niet lukt om Sara alleen op te voeden. Ze is echter wel bang dat ze Sara niet zomaar mee krijgt naar Irak. Opa en moeder bedenken daarom een plan. Ze vertellen de kinderen dat oma erg ziek is en dat ze daarom in de zomervakantie naar Irak gaan om oma te bezoeken. De kinderen zijn heel verdrietig om oma.

Gezellig
Wanneer het gezin aankomt bij de familie in Irak, is iedereen heel blij om elkaar te zien en het is erg gezellig. De kinderen merken echter al gauw dat oma niet ziek is. Als de kinderen ernaar vragen, wordt er niet op geantwoord. Moeder en de familieleden zeggen alleen dat ze erg blij zijn dat ze elkaar weer zien.

Sara vertrouwt haar moeder en haar familie niet. Ze voelt dat er iets aan de hand is, al kan ze haar vinger er niet precies op leggen wat het is. Voor de zekerheid verstopt ze haar telefoon op een geheim plekje in het huis van opa en oma.

Een paar dagen later gaan moeder en de broertjes van Sara een boodschap doen. Sara wacht lang tot ze weer terugkomen. Waar blijven ze nou? Zo ver is de markt toch niet? Sara vraagt aan haar opa en oma waar haar moeder en broertjes blijven. Zij vertellen dat zij naar Nederland zijn vertrokken. Sara wordt kwaad en begint te schreeuwen. Zie je nou dat er iets niet in de haak was! Opa en oma negeren Sara. 

Vragen
Sara weet niet wat ze moet doen. Ze voelt zich radeloos. Opa en oma hebben haar verteld dat ze bij hen moet blijven. Ze moet leren respect te hebben voor haar familie, zei opa. Ze moet oma helpen in het huishouden en verder geen vragen meer stellen. Maar Sara stelt wel een heleboel vragen. Hoe lang moet ik hier blijven? Waarom moet ik hier blijven en mijn broertjes niet? Waarom mag ik niet naar school? Opa en oma beantwoorden geen enkele vraag die Sara stelt.

Als Sara weer rustig is geworden, gaat ze op onderzoek uit. Ze komt erachter dat haar paspoort en pinpas zijn verdwenen. Gelukkig heeft ze haar verstopplekje nog. Als opa en oma de deur uit zijn, pakt ze stiekem haar telefoon. Ze appt snel haar mentor. Misschien kan hij haar helpen? 

Melding
De mentor van Sara schrikt erg van haar bericht. Hij heeft nog nooit zoiets meegemaakt. Hij maakt zich erg veel zorgen om Sara. Hij heeft alleen geen idee hoe hij dit probleem moet aanpakken. Hoe kan hij Sara helpen terwijl zij ergens in een dorpje in Irak verblijft? Hij bespreekt het met de zorgcoördinator. Die wijst hem op de site van het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating. En met de beperkte informatie die hij via whatsapp heeft ontvangen, doet hij een melding bij ons.

Wij nemen contact op met Sara. Het duurt even voor zij ons vertrouwt, zij is niet van plan gelijk het achterste van haar tong te laten zien. Het is voor ons daarom lastig om te onderzoeken wat er precies aan de hand is. Op basis van de beperkte informatie die Sara ons geeft en de informatie die we van school ontvangen, kunnen we uiteindelijk vaststellen dat er sprake is van achterlating. 

Helaas blijft het contact met Sara moeilijk verlopen. Sara eist van het LKHA dat ze in Nederland wordt teruggebracht naar moeder. Aangezien moeder degene is die Sara heeft achtergelaten in Irak, is het voor ons onduidelijk of het is veilig voor Sara om terug te keren naar moeder. We laten weten dat het beter is om haar eerst in Nederland in een opvang te plaatsen en van daaruit te kijken of contactherstel met moeder mogelijk is. Sara vindt dit geen goed idee. Volgens haar zitten alleen zielige meisjes in de opvang. Sara reageert steeds minder vaak op onze berichten en telefoontjes.

Wisselvallig
Wij hebben samen met de ambassade geregeld dat Sara in Irak naar een tijdelijke opvang kan, maar ook daar wil zij niks van weten. Wel wil zij geld om nieuwe kleding te kunnen kopen. We geven aan dat we dit niet kunnen verstrekken. We blijven aangeven dat we haar graag willen helpen om terug te keren naar Nederland, maar dat hiervoor haar medewerking van belang is. Sara blijft erg wisselvallig reageren en er is op een gegeven moment nog maar sporadisch contact tussen het LKHA en Sara. 

Na veel wikken en wegen besluiten we het dossier te  sluiten. We hebben vastgesteld dat zij het slachtoffer is van achterlating, maar kunnen haar niet helpen zonder haar medewerking. We hopen dat Sara van gedachten verandert en benadrukken bij haar dat ze altijd om hulp kan vragen bij ons.

Oproep
Het is ons in deze casus helaas (nog) niet gelukt om Sara te repatriëren. Gelukkig lukt dit in de meeste andere casussen wel. Maar ook als repatriëring wel lukt, is de achterlating zelf vrijwel altijd traumatisch voor het slachtoffer. We hopen dan ook dat we situaties als die van Sara in de toekomst kunnen voorkomen. Door te zorgen dat signalen vroegtijdig worden opgepikt, zodat kan worden voorkomen dat potentiële slachtoffers naar het buitenland vertrekken. Hiervoor hebben we de hulp nodig van de vele betrokken professionals uit het veld. Twijfel jij of je een situatie als die van Sara kan tegenkomen in jouw werk? Of heb je misschien onlangs zorgwekkende signalen opgepikt? Neem contact met ons op! Wij geven advies en denken actief met je mee.

Je kunt het LKHA bereiken via 070-3454319 en lkha@veiligthuishaaglanden.nl.